بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است. بیماری آلزایمر فرآیندی بیولوژیکی است که با ظهور تجمع پروتئین‌ها به شکل پلاک‌های آمیلوئیدی و گره‌های نوروفیبریلاری در مغز آغاز می‌شود. این امر باعث می‌شود سلول‌های مغزی به مرور زمان بمیرند و مغز کوچک شود.
اما داروها ممکن است علائم را بهبود بخشند یا روند زوال تفکر را کند کنند. برنامه‌ها و خدمات می‌توانند به حمایت از افراد مبتلا به این بیماری و مراقبان آنها کمک کنند.
بیماری آلزایمرشایع‌ترین علت زوال عقل است. این یک بیماری عصبی است که مغز شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بدان معناست که به مرور زمان به سلول‌های مغز شما آسیب می‌رساند و آنها را از بین می‌برد. در نهایت، افراد مبتلا به آلزایمر برخی از عملکردهای مغز خود، از جمله حافظه و زبان را از دست می‌دهند.
بیماری آلزایمر تقریباً 24 میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از هر 10 نفر بالای 65 سال، یک نفر به آن مبتلا است. تقریباً از هر 3 نفر بالای 85 سال، یک نفر به آلزایمر مبتلا است.
ارائه دهندگان خدمات درمانی می‌توانند درمان‌هایی را برای مدیریت علائم پیشنهاد کنند، اما هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. اگر نگران هستید که خودتان یا یکی از عزیزانتان علائم آلزایمر را داشته باشید، با یک ارائه دهنده خدمات درمانی صحبت کنید.
علائم بیماری آلزایمر
در اوایل بیماری، افراد ممکن است در به خاطر سپردن وقایع یا مکالمات اخیر مشکل داشته باشند. با گذشت زمان، حافظه بدتر می‌شود و علائم دیگری بروز می‌کند.
در ابتدا، فرد مبتلا به این بیماری ممکن است از مشکل در به خاطر سپردن چیزها و تفکر واضح آگاه باشد. با بدتر شدن علائم و نشانه‌ها، احتمال بیشتری وجود دارد که یکی از اعضای خانواده یا دوستان متوجه این مشکلات شود.
تغییرات مغزی ناشی از بیماری آلزایمر منجر به علائم زیر می‌شود که با گذشت زمان بدتر می‌شوند.
حافظه
افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است:
اظهارات و سوالات را بارها و بارها تکرار کنند.
مکالمات، قرار ملاقات‌ها یا رویدادها را فراموش کنند.
اشیاء را گم کنند و اغلب آنها را در مکان‌هایی قرار دهند که معنی ندارند.
در مکان‌هایی که قبلاً به خوبی می‌شناختند، گم شوند.
نام اعضای خانواده و اشیاء روزمره را فراموش کنند.
تفکر و استدلال
بیماری آلزایمر باعث مشکل در تمرکز و تفکر، به ویژه در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد می‌شود. انجام بیش از یک کار به طور همزمان بسیار دشوار است. مدیریت امور مالی، تراز کردن دفترچه‌های چک و پرداخت به موقع صورتحساب‌ها ممکن است چالش برانگیز باشد. در نهایت، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است اعداد را تشخیص ندهند.
قضاوت و تصمیم‌گیری
بیماری آلزایمر تصمیم‌گیری و قضاوت‌های معقول را دشوار می‌کند. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در محیط‌های اجتماعی انتخاب‌های بدی داشته باشند یا لباس‌هایی را برای نوع آب و هوای نامناسب بپوشند. حل مشکلات روزمره ممکن است دشوار باشد.
برنامه‌ریزی و انجام کارهای آشنا
فعالیت‌های روتین که شامل انجام مراحل به ترتیب خاص هستند نیز می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دشوار باشد. آنها ممکن است در برنامه‌ریزی و پختن غذا یا انجام یک بازی مورد علاقه مشکل داشته باشند.
تغییرات در شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر رخ می‌دهد می‌تواند بر خلق و خو و رفتارها تأثیر بگذارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
افسردگی
انزوای اجتماعی
نوسانات خلقی
عدم اعتماد به دیگران
خشم یا پرخاشگری
تغییر در عادات خواب
سرگردانی
توهمات، مانند باور به دزدیده شدن چیزی در حالی که اینطور نیست
مهارت‌های حفظ شده
علیرغم تغییرات عمده در حافظه و مهارت‌ها، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر می‌توانند برخی از مهارت‌ها را حتی با بدتر شدن علائم حفظ کنند. این مهارت‌ها به عنوان مهارت‌های حفظ شده شناخته می‌شوند. این مهارت‌ها ممکن است شامل خواندن یا گوش دادن به کتاب، داستان گفتن، به اشتراک گذاشتن خاطرات، آواز خواندن، گوش دادن به موسیقی، رقصیدن، نقاشی یا انجام کارهای دستی باشد.
علت بیماری آلزایمر
علت دقیق بیماری آلزایمر به طور کامل شناخته نشده است. اما در سطح پایه، پروتئین‌های مغز طبق معمول عمل نمی‌کنند. این امر باعث اختلال در کار سلول‌های مغزی، که به عنوان نورون نیز شناخته می‌شوند، می‌شود و مجموعه‌ای از رویدادها را آغاز می‌کند. نورون‌ها آسیب می‌بینند و ارتباط خود را با یکدیگر از دست می‌دهند. در نهایت می‌میرند.
دانشمندان معتقدند که برای اکثر افراد، بیماری آلزایمر ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی است که به مرور زمان بر مغز تأثیر می‌گذارند. در کمتر از 1٪ از افراد، آلزایمر ناشی از تغییرات ژنتیکی خاصی است که تقریباً تضمین می‌کند فرد به این بیماری مبتلا شود. برای افراد این گروه، این بیماری معمولاً در میانسالی شروع می‌شود.
این بیماری سال‌ها قبل از اولین علائم شروع می‌شود. آسیب اغلب در ناحیه‌ای از مغز که حافظه را مدیریت می‌کند، شروع می‌شود.
محققانی که سعی در درک علت بیماری آلزایمر دارند، بر نقش دو پروتئین متمرکز شده‌اند:
پلاک‌ها: بتا آمیلوئید قطعه‌ای از یک پروتئین بزرگتر است. وقتی این قطعات به هم می‌چسبند، بر ارتباط بین سلول‌های مغز تأثیر می‌گذارند. این توده‌ها رسوبات بزرگ‌تری به نام پلاک‌های آمیلوئیدی تشکیل می‌دهند.
کلاف‌ها: پروتئین‌های تاو در سیستم پشتیبانی و حمل و نقل داخلی سلول‌های مغز برای حمل مواد مغذی و سایر مواد ضروری نقش دارند. در بیماری آلزایمر، پروتئین‌های تاو تغییر شکل می‌دهند و به ساختارهایی به نام کلافه‌های نوروفیبریلاری سازماندهی می‌شوند. این کلافه‌ها سیستم حمل و نقل را مختل کرده و باعث آسیب به سلول‌ها می‌شوند.
عوامل خطر
عوامل خطر بیماری آلزایمر شامل سن، سابقه خانوادگی، سبک زندگی و سایر عوامل است.
اثرسن بالا بر بیماری آلزایمر
آلزایمر بخشی از روند معمول پیری نیست. اما با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد.
یک مطالعه نشان داد که سالانه چهار مورد جدید در هر ۱۰۰۰ نفر بین سنین ۶۵ تا ۷۴ سال تشخیص داده می‌شود. در بین افراد ۷۵ تا ۸۴ سال، ۳۲ مورد جدید در هر ۱۰۰۰ نفر تشخیص داده می‌شود.
نقش سابقه خانوادگی و ژنتیک در بیماری آلزایمر
خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در صورتی که یکی از بستگان درجه یک مانند والدین یا خواهر و برادر به این بیماری مبتلا شده باشد، بیشتر است. اینکه چگونه ژن‌ها در بین خانواده‌ها بر این خطر تأثیر می‌گذارند، تا حد زیادی مشخص نیست.
یک عامل ژنتیکی که بهتر شناخته شده است، نوعی از ژن آپولیپوپروتئین است. داشتن شکلی از ژن که به عنوان APOE e4 شناخته می‌شود، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد. حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از جمعیت حامل APOE e4 هستند. اما همه افراد دارای این شکل از ژن به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. داشتن دو نسخه از APOE e4 خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را بیش از داشتن یک نسخه افزایش می‌دهد.
دانشمندان تغییرات نادری را در سه ژن یافته‌اند که عملاً تضمین می‌کند فردی که یکی از آنها را به ارث می‌برد، به آلزایمر مبتلا شود. اما این تغییرات کمتر از ۱٪ از افراد مبتلا به بیماری آلزایمر را تشکیل می‌دهند.
سندرم داون
بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند. این احتمالاً مربوط به داشتن سه نسخه از کروموزوم ۲۱ است. کروموزوم ۲۱ ژنی است که در تولید پروتئینی که منجر به ایجاد بتا آمیلوئید می‌شود، نقش دارد. قطعات بتا آمیلوئید می‌توانند به پلاک‌هایی در مغز تبدیل شوند. علائم در افراد مبتلا به سندرم داون ۱۰ تا ۲۰ سال زودتر از جمعیت عمومی ظاهر می‌شوند.
جنسیت
به‌طورکلی، زنان بیشتری به این بیماری مبتلا هستند، زیرا معمولاً بیشتر از مردان عمر می‌کنند.
اختلال شناختی خفیف
فردی که اختلال شناختی خفیف، که MCI نیز نامیده می‌شود، دارد، نسبت به سن خود، کاهش بیشتری در حافظه یا سایر مهارت‌های تفکر دارد. اما این کاهش مانع از عملکرد فرد در محل کار یا اجتماع نمی‌شود.
با این حال، افراد مبتلا به MCI در مقایسه با افرادی که اختلال شناختی خفیف ندارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل هستند. وقتی MCI عمدتاً بر حافظه تأثیر می‌گذارد، احتمال پیشرفت این بیماری به زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر بیشتر است. آنها همچنین می‌توانند برای نظارت بر علائم، قرار ملاقات‌های منظم با پزشک را برنامه‌ریزی کنند.
اثر آلودگی هوا بز بیماری آلزایمر
مطالعات روی حیوانات نشان داده است که ذرات آلودگی هوا می‌توانند سرعت تجزیه سیستم عصبی را افزایش دهند. مطالعات انسانی نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا – به ویژه از اگزوز خودروها و سوزاندن چوب – با خطر بیشتر ابتلا به زوال عقل مرتبط است.
الگوهای خواب نامناسب
تحقیقات نشان داده است که الگوهای خواب نامناسب، مانند مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن، با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است. آپنه خواب نیز ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.
تاثیر سبک زندگی و سلامت قلب بر بیماری آلزایمر
تحقیقات نشان داده است که همان عوامل خطر بیماری قلبی نیز ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهند. مشخص نیست که آیا این عوامل با بدتر کردن تغییرات آلزایمر در مغز یا با ایجاد تغییرات در رگ‌های خونی در مغز، خطر را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
- کمبود ورزش
- چاقی
- فشار خون بالا. کلسترول بالا
- دیابت نوع ۲ که به خوبی مدیریت نشده باشد
سطح بالای لیپوپروتئین با چگالی کم، که به عنوان کلسترول LDL شناخته می‌شود، به ویژه در میانسالی، خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. اما مصرف دارو برای کاهش کلسترول LDL این خطر را افزایش نداده است.
همه این عوامل قابل اصلاح هستند، بنابراین تغییر عادات سبک زندگی می‌تواند تا حدودی خطر ابتلا به این بیماری را تغییر دهد. به عنوان مثال، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم کم چرب سرشار از میوه و سبزیجات با کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است.
یادگیری مادام‌العمر و مشارکت اجتماعی
مطالعات نشان داده‌اند که اجتماعی بودن و انجام فعالیت‌هایی که ذهن را در طول زندگی تحریک می‌کنند، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را کاهش دهد. به نظر می‌رسد سطح پایین تحصیلات – کمتر از تحصیلات دبیرستان – یک عامل خطر برای بیماری آلزایمر است.
عوارض بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر می‌تواند منجر به عوارض مختلفی شود.
فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند:
به کسی در مورد دردش بگوید
علائم بیماری دیگری را توضیح دهد
یک برنامه درمانی را دنبال کند
عوارض جانبی دارو را توضیح دهد
با ورود بیماری آلزایمر به مراحل پایانی خود، تغییرات مغزی بر عملکردهای فیزیکی تأثیر می‌گذارند. این تغییرات می‌توانند بر توانایی بلع، تعادل و مدیریت حرکات مدفوع و مثانه تأثیر بگذارند. این اثرات می‌توانند منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند موارد زیر شوند:
ورود غذا یا مایعات به ریه‌ها
آنفولانزا، ذات‌الریه و سایر عفونت‌ها
شکستگی
زخم بستر
تغذیه نامناسب یا کم‌آبی بدن
یبوست یا اسهال
پیشگیری از بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر قابل پیشگیری نیست. اما ایجاد تغییرات در سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که انجام اقداماتی که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد، ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را نیز کاهش دهد. برای دنبال کردن انتخاب‌های سبک زندگی سالم برای قلب که ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد:
به طور منظم ورزش کنید.
رژیم غذایی حاوی محصولات تازه، روغن‌های سالم و غذاهای کم چرب اشباع، مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای، داشته باشید.
برای مدیریت فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود همکاری کنید. به میزان کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم، معروف به LDL، توجه ویژه داشته باشید.
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای منجر به عملکرد شناختی بهتر و کاهش سرعت زوال شناختی با افزایش سن می‌شود. رژیم غذایی مدیترانه‌ای بر غذاهای گیاهی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات، ماهی، مرغ، آجیل و روغن زیتون تمرکز دارد. این رژیم غذایی شامل غذاهای کمتری با چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس بالا مانند کره، مارگارین، پنیر، گوشت قرمز، غذاهای سرخ‌شده و شیرینی‌جات است.
همچنین درمان کاهش بینایی و کاهش شنوایی مهم است. مطالعات نشان داده‌اند که کاهش بینایی که درمان نشود، یک عامل خطر برای اختلال شناختی و زوال عقل است. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که دچار کاهش شنوایی هستند، در معرض خطر بیشتری برای زوال عقل قرار دارند.