بیماری برونشیت التهاب پوشش داخلی لوله‌های برونش شماست. این لوله‌ها هوا را به ریه‌های شما منتقل می‌کنند و از ریه‌ها خارج می‌کنند. افرادی که برونشیت دارند اغلب خلط غلیظی را سرفه می‌کنند که می‌تواند تغییر رنگ دهد. این بیماری ممکن است به طور ناگهانی شروع شود و کوتاه مدت (حاد) باشد یا به تدریج شروع شود و طولانی مدت (مزمن) شود.
برونشیت حاد، که اغلب از سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های تنفسی ایجاد میشود، بسیار شایع است. این بیماری که سرماخوردگی سینه نیز نامیده میشود، معمولاً ظرف یک هفته تا 10 روز بدون عوارض ماندگار بهبود می‌یابد، اگرچه سرفه ممکن است هفته‌ها ادامه یابد.
برونشیت مزمن، یک بیماری جدی‌تر، سوزش یا التهاب مداوم پوشش داخلی لوله‌های برونش است که اغلب به دلیل سیگار کشیدن است. اگر به طور مکرر دچار برونشیت می‌شوید، ممکن است برونشیت مزمن داشته باشید که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. برونشیت مزمن یکی از بیماری‌هایی است که در بیماری انسدادی مزمن ریوی گنجانده شده است.
علائم بیماری برونشیت
اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائم سرماخوردگی مانند موارد زیر را داشته باشید:
- سرفه
- تولید مخاط (خلط)، که می‌تواند شفاف، سفید، زرد ، خاکستری یا سبز رنگ باشد به ندرت، ممکن است رگه‌هایی از خون داشته باشد.
- گلودرد
- سردرد خفیف و درد بدن
- تب و لرز خفیف
- خستگی
- ناراحتی قفسه سینه
- تنگی نفس و خس خس سینه
در حالی که این علائم معمولاً در حدود یک هفته بهبود می‌یابند، ممکن است سرفه آزاردهنده‌ای داشته باشید که برای چند هفته ادامه یابد.
برای برونشیت مزمن، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سرفه
تولید مخاط
خستگی
ناراحتی قفسه سینه
تنگی نفس
برونشیت مزمن معمولاً به عنوان سرفه خلط‌داری تعریف میشود که حداقل سه ماه طول می‌کشد و حملات آن حداقل دو سال متوالی تکرار میشود. اگر برونشیت مزمن دارید، احتمالاً دوره‌هایی دارید که سرفه یا سایر علائم شما بدتر میشود. همچنین ممکن است علاوه بر برونشیت مزمن، عفونت حاد نیز داشته باشید.
علت بیماری برونشیت
برونشیت حاد معمولاً توسط ویروس‌ها ایجاد میشود، معمولاً همان ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شوند. ویروس‌های مختلف زیادی که همگی بسیار مسری هستند می‌توانند باعث برونشیت حاد شوند. آنتی‌بیوتیک‌ها ویروس‌ها را از بین نمی‌برند، بنابراین این نوع دارو در بیشتر موارد برونشیت مفید نیست.
ویروس‌ها عمدتاً از طریق قطراتی که هنگام سرفه، عطسه یا صحبت فرد بیمار تولید می‌شوند و شما قطرات را استنشاق می‌کنید، از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. ویروس‌ها همچنین ممکن است از طریق تماس با یک شیء آلوده پخش شوند. این اتفاق زمانی می‌افتد که چیزی را که ویروس روی آن است لمس کنید و سپس دهان، چشم‌ها یا بینی خود را لمس کنید.
شایع‌ترین علت برونشیت مزمن سیگار کشیدن است. آلودگی هوا و گرد و غبار یا گازهای سمی موجود در محیط یا محل کار نیز می‌توانند در این بیماری نقش داشته باشند.
√ انواع بیماری برونشیت
وقتی مردم در مورد برونشیت صحبت می‌کنند، معمولاً منظورشان برونشیت حاد است، یک بیماری موقت که باعث سرفه میشود. برخی افراد آنقدر به برونشیت مبتلا می‌شوند که آن را برونشیت مزمن در نظر می‌گیرند.
♣ برونشیت حاد
برونشیت حاد معمولاً در اثر عفونت ویروسی ایجاد میشود و طی چند هفته خود به خود از بین می‌رود. اکثر افراد نیازی به درمان برونشیت حاد ندارند.
♣ برونشیت مزمن
اگر بیشتر روزهای ماه به مدت سه ماه از سال سرفه همراه با خلط دارید، برونشیت مزمن دارید. این حالت حداقل دو سال ادامه دارد.
اگر برونشیت مزمن دارید، ممکن است به بیماری انسدادی مزمن ریوی مبتلا باشید. از پزشک خود در مورد اینکه آیا باید آزمایش دهید یا خیر، سوال کنید.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به برونشیت را افزایش می‌دهند عبارتند از:
دود سیگار: افرادی که سیگار می‌کشند یا با فرد سیگاری زندگی می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به برونشیت حاد و برونشیت مزمن هستند.
مقاومت کم: این ممکن است ناشی از یک بیماری حاد دیگر مانند سرماخوردگی یا یک بیماری مزمن باشد که سیستم ایمنی بدن شما را به خطر می‌اندازد. افراد مسن، نوزادان و کودکان خردسال آسیب‌پذیری بیشتری در برابر عفونت دارند.
قرار گرفتن در معرض مواد محرک در محل کار: اگر در اطراف برخی از مواد محرک ریه مانند غلات یا پارچه کار می‌کنید یا در معرض گازهای شیمیایی قرار دارید، خطر ابتلا به برونشیت در شما بیشتر است.
رفلاکس معده: دوره‌های مکرر سوزش سر دل شدید می‌تواند گلوی شما را تحریک کند و شما را مستعد ابتلا به برونشیت کند.
برونشیت چگونه بر بدن تأثیر میگذارد؟
وقتی مجاری هوایی شما تحریک می‌شوند، سیستم ایمنی بدن شما باعث میشود که آنها متورم شده و با مخاط پر شوند. شما برای پاک کردن مخاط سرفه می‌کنید. تا زمانی که مخاط یا التهاب در مجاری هوایی شما وجود داشته باشد، به سرفه کردن ادامه خواهید داد.
تشخیص بیماری برونشیت
در طول چند روز اول بیماری، تشخیص علائم و نشانه‌های برونشیت حاد از علائم سرماخوردگی می‌تواند دشوار باشد. هنگام معاینه فیزیکی، پزشک شما با استفاده از گوشی پزشکی، هنگام تنفس، از نزدیک به ریه‌های شما گوش می‌دهد.
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را پیشنهاد کند:
عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه: عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه می‌تواند به تعیین اینکه آیا شما ذات‌الریه یا بیماری دیگری دارید که ممکن است سرفه شما را توضیح دهد، کمک کند. این امر به ویژه در صورتی که سیگار می‌کشید یا قبلاً سیگار می‌کشید، اهمیت دارد.
آزمایش خلط: خلط، مخاطی است که شما از ریه‌های خود بیرون می‌ریزید. می‌توان آن را آزمایش کرد تا مشخص شود که آیا بیماری‌هایی دارید که می‌توانند با آنتی‌بیوتیک‌ها بهبود یابند یا خیر. خلط همچنین می‌تواند برای علائم آلرژی آزمایش شود.
آزمایش عملکرد ریوی: در طول آزمایش عملکرد ریوی، شما در دستگاهی به نام اسپیرومتر می‌دمید که میزان هوای قابل نگه‌داری ریه‌های شما و سرعت خروج هوا از ریه‌های شما را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش علائم آسم، برونشیت مزمن یا آمفیزم را بررسی می‌کند.
درمان بیماری برونشیت
بیشتر موارد برونشیت حاد بدون درمان، معمولاً ظرف چند هفته، بهبود می‌یابند.
∼ داروها
پزشک شما احتمالاً دارویی برای درمان برونشیت شما تجویز نمی‌کند. در برخی موارد، می‌توانید از داروهایی برای کمک به علائم یا درمان علت اصلی استفاده کنید، از جمله:
داروهای ضد ویروسی: اگر برونشیت شما ناشی از آنفولانزا باشد، پزشک شما ممکن است داروی ضد ویروسی تجویز کند. اگر بلافاصله پس از شروع علائم، مصرف داروهای ضد ویروسی را شروع کنید، ممکن است زودتر احساس بهبودی کنید.
گشادکننده‌های برونش: اگر در تنفس مشکل دارید، پزشک شما ممکن است یک گشادکننده برونش (دارویی که به باز شدن مجاری هوایی شما کمک می‌کند) تجویز کند.
داروهای ضد التهابی: پزشک شما ممکن است کورتیکواستروئیدها و سایر داروها را برای کاهش التهاب تجویز کند.
سرکوب‌کننده‌های سرفه: داروهای ضد سرفه بدون نسخه یا تجویزی (ضد سرفه‌ها) ممکن است به سرفه‌های آزاردهنده کمک کنند. این شامل دکسترومتورفان و بنزوناتات میشود.
آنتی‌بیوتیک‌ها: بسیار بعید است که برای برونشیت با آنتی‌بیوتیک درمان شوید، مگر اینکه پزشک شما فکر کند که عفونت باکتریایی دارید.
درمان آسم. آسم دارید، پزشک شما ممکن است از داروهای اضافی یا درمان‌های تنفسی برای برونشیت مزمن استفاده کند.
∼ درمان‌ها
اگر برونشیت مزمن دارید، ممکن است از موارد زیر بهره‌مند شوید:
توانبخشی ریوی: این یک برنامه تمرین تنفسی است که در آن یک درمانگر تنفسی به شما آموزش می‌دهد که چگونه راحت‌تر نفس بکشید و توانایی خود را برای فعالیت بدنی افزایش دهید.
اکسیژن درمانی: این اکسیژن اضافی را برای کمک به تنفس شما فراهم می‌کند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
اگر برونشیت دارید، برای اینکه احساس بهتری داشته باشید، می‌توانید اقدامات مراقبت از خود زیر را امتحان کنید:
به اندازه کافی استراحت کنید. استراحت و خواب به بهبود بدن شما کمک می‌کند.
مایعات فراوان بنوشید. هیدراته ماندن می‌تواند به رقیق شدن مخاط کمک کند.
از مواد محرک ریه دوری کنید. سیگار نکشید. وقتی هوا آلوده است یا در معرض مواد محرک مانند رنگ یا پاک‌کننده‌های خانگی با بخارات قوی قرار دارید، ماسک بزنید.
از دستگاه بخور استفاده کنید. هوای گرم و مرطوب به تسکین سرفه و شل شدن مخاط در مجاری هوایی شما کمک می‌کند. حتماً دستگاه بخور را طبق توصیه‌های سازنده تمیز کنید تا از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در ظرف آب جلوگیری شود.
در هوای سرد، ماسک صورت را در نظر بگیرید. اگر هوای سرد سرفه شما را بدتر می‌کند و باعث تنگی نفس میشود، قبل از بیرون رفتن، ماسک صورت بزنید یا دهان و بینی خود را با روسری بپوشانید.
برونشیت چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
هر کسی می‌تواند به برونشیت مبتلا شود، اما اگر موارد زیر را داشته باشید، در معرض خطر بیشتری هستید:
سیگار می‌کشید یا در اطراف کسی هستید که سیگار می‌کشد.
آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه یا سایر بیماری‌های تنفسی دارید.
ریفلاکس اسید مزمن دارید.
اختلال خودایمنی یا بیماری دیگری دارید که باعث التهاب میشود.
در اطراف آلاینده‌های هوا (مانند دود یا مواد شیمیایی) هستید.
پیشگیری از بیماری برونشیت
برای کاهش خطر ابتلا به برونشیت، این نکات را دنبال کنید:
واکسن آنفولانزای سالانه بزنید: بسیاری از موارد برونشیت حاد ناشی از آنفولانزا، یک ویروس، است. دریافت واکسن آنفولانزای سالانه می‌تواند به شما در محافظت از ابتلا به آنفولانزا کمک کند. همچنین از پزشک یا کلینیک خود بپرسید که آیا به واکسیناسیونی نیاز دارید که در برابر انواع خاصی از ذات‌الریه محافظت کند.
دست‌های خود را بشویید: برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ویروسی، مرتباً دست‌های خود را بشویید و به استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های دست مبتنی بر الکل عادت کنید. همچنین، از لمس چشم‌ها، بینی و دهان خود خودداری کنید.
تماس نزدیک با افرادی که عفونت ویروسی دارند خودداری کنید. از افرادی که آنفولانزا یا بیماری تنفسی دیگری دارند دوری کنید.
از دود سیگار خودداری کنید: دود سیگار خطر ابتلا به برونشیت مزمن را افزایش می‌دهد.
ماسک بزنید: اگر مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه هستید، در صورت قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا دود، در محل کار از ماسک صورت استفاده کنید. در مورد محافظت مناسب با کارفرمای خود صحبت کنید. استفاده از ماسک صورت هنگام حضور در میان جمعیت به کاهش قرار گرفتن در معرض عفونت‌ها کمک می‌کند.
سخن پایانی
ابتلا به برونشیت در بهترین حالت می‌تواند آزاردهنده باشد. حتی زمانی که از آبریزش بینی و درد بدن خلاص می‌شوید، سرفه به نظر می‌رسد که برای همیشه ادامه دارد. داروهای بدون نسخه و حتی درمان‌های خانگی، مانند عسل، می‌توانند به شما کمک کنند تا زمانی که احساس بهتری داشته باشید. اگر در مدیریت علائم خود مشکل دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
اگر مرتباً برونشیت دارید، ممکن است برونشیت مزمن ناشی از یک بیماری زمینه‌ای داشته باشید که نیاز به درمان دارد.