پیچ خوردگی تخمدان یک بیماری اورژانسی است که در آن یکی از تخمدان‌های شما روی بافت‌های نگهدارنده‌اش می‌پیچد. تخمدان‌های شما غدد بیضی شکلی هستند که در دو طرف رحم شما قرار دارند. آنها در طول سال‌های باروری شما تخمک آزاد می‌کنند و هورمون‌هایی تولید می‌کنند که چرخه قاعدگی و بارداری شما را کنترل می‌کنند. آنها توسط نوارهایی از بافت (رباط‌ها) که در حفره لگن شما معلق هستند، در جای خود نگه داشته می‌شوند.
پیچ خوردگی می‌تواند خونرسانی به تخمدان آسیب دیده را قطع کند و باعث درد ناگهانی و شدید شکم شود. بدون مراقبت‌های اورژانسی، بافت تخمدان شما ممکن است بمیرد و باعث از دست دادن آن تخمدان شود.
گاهی اوقات، لوله فالوپ نزدیک تخمدان نیز پیچ می‌خورد. وقتی این اتفاق می‌افتد، این عارضه، پیچ خوردگی ادنکسال نیز نامیده می‌شود.
پیچ خوردگی تخمدان چقدر شایع است؟
محققان نمی‌دانند پیچ خوردگی تخمدان در جمعیت عمومی چقدر شایع است. اما مطالعات نشان می‌دهد که این پنجمین مورد شایع جراحی اورژانسی زنان است. حدود ۳٪ از مراجعات به اورژانس که نیاز به جراحی بر روی آناتومی دستگاه تناسلی زنان دارند، برای درمان پیچ خوردگی تخمدان است.
علائم
علائم پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً با درد حاد و ناگهانی شکم شروع می‌شود. تشخیص زودهنگام این علائم برای نتیجه مثبت بسیار مهم است.
علائم رایج عبارتند از:
√ درد شدید و تیز لگن یا شکم: اغلب در یک طرف شکم موضعی است، درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است با گذشت زمان شدت آن افزایش یابد.
√ تهوع و استفراغ: بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که در کنار درد، حالت تهوع یا استفراغ را تجربه می‌کنند.
√ تب خفیف: اگرچه به اندازه درد شایع نیست، اما برخی از بیماران به عنوان واکنشی به پیچ خوردگی، تب خفیفی را تجربه می‌کنند.
√ قاعدگی‌های نامنظم یا قطع قاعدگی: در موارد خاص، پیچ خوردگی تخمدان ممکن است چرخه‌های قاعدگی را مختل کند.
√ درد منتشر شونده: درد گاهی اوقات می‌تواند به کمر یا ران منتشر شود و به ناراحتی اضافه کند.
√ تکرر ادرار یا ناراحتی روده: نزدیکی تخمدان‌ها به سایر اندام‌ها ممکن است منجر به تحریک مثانه و روده شود.
درد اغلب در طول فعالیت بدنی یا حرکات ناگهانی بدتر می‌شود، زیرا این موارد ممکن است تخمدان پیچ خورده را تشدید کنند.
پیچ خوردگی تخمدان چه احساسی دارد؟
هر کسی درد را به طور متفاوتی تجربه می‌کند. این امر می‌تواند تشخیص اینکه دردی که تجربه می‌کنید یک اورژانس پزشکی مانند پیچ خوردگی تخمدان است یا چیز دیگری را دشوار کند. معمولاً افراد درد مرتبط با این عارضه را متوسط تا شدید توصیف می‌کنند، نه خفیف. به عبارت دیگر، به سختی می‌توان آن را نادیده گرفت.
درد ممکن است به صورت زیر احساس شود:
تیز و خنجری (شایع‌تر) یا مبهم و گرفتگی. در سراسر قسمت پایین شکم (شایع‌ترین) یا فقط در کنار تخمدان آسیب‌دیده (معمولاً سمت راست) قرار دارد.
فقط در قسمت پایین شکم شما قرار دارد یا به ران‌ها، پهلوها و کمر شما منتشر می‌شود.
دائم (شایع) یا متناوب (غیرشایع).
اگرچه غیرمعمول است، علائم می‌تواند متناوب باشد، به این معنی که درد می‌آید و می‌رود. گاهی اوقات، تخمدان می‌پیچد و سپس باز می‌شود. پیچ‌خوردگی جریان خون را قطع می‌کند و باعث درد می‌شود. وقتی تخمدان باز می‌شود و دوباره به خون دسترسی پیدا می‌کند، درد ممکن است از بین برود. این پیچ‌خوردگی می‌تواند گیج‌کننده باشد. حتی اگر درد شما متناوب باشد، در صورت تجربه پیچ‌خوردگی تخمدان، باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
علت پیچ خوردگی تخمدان
این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی تعادلی را که به تخمدان شما اجازه می‌دهد در جای خود بماند، بر هم بزند. یک توده، مانند کیست تخمدان (به خصوص کیست بزرگ)، می‌تواند وزن اضافی به تخمدان شما اضافه کند و باعث جابجایی یا پیچ خوردن آن روی رباط نگهدارنده آن شود. اگرچه این مورد کمتر رایج است، تومورهای سرطانی یا سایر توده‌های جامد روی تخمدان شما نیز می‌توانند وزن را جابجا کرده و باعث پیچ خوردگی شوند.
پیچ خوردگی تخمدان در زنان در سن باروری شایع‌تر است، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. درک علل اصلی پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند به شناسایی افراد پرخطر کمک کند.
علل شایع پیچ خوردگی تخمدان عبارتند از:
∼ کیست‌های تخمدان: کیست‌ها می‌توانند وزن تخمدان را افزایش دهند یا شکل آن را تغییر دهند و احتمال پیچ خوردگی را افزایش دهند.
∼ تحریک هورمونی: درمان‌های باروری، مانند آنهایی که از تزریق هورمون برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌کنند، می‌توانند منجر به تخمدان‌های بزرگتر از حد معمول شوند که این امر خطر را افزایش می‌دهد.
∼ بارداری: زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی و بزرگ شدن تخمدان‌ها در معرض خطر بیشتری هستند.
∼ بزرگ شدن تخمدان: شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند منجر به بزرگ شدن تخمدان‌ها شود و خطر پیچ خوردگی را افزایش دهد.
♣ در مورد سندروم تخمدان پلی کیستیک بیشتر بدانید.
∼ جراحی‌های قبلی: سابقه جراحی در ناحیه لگن گاهی اوقات می‌تواند خطر پیچ خوردگی را افزایش دهد.
∼ ناهنجاری‌های آناتومیکی: برخی از مشکلات ساختاری، مانند لوله‌های فالوپ طولانی‌تر، می‌توانند تخمدان‌ها را بیشتر مستعد پیچ خوردگی کنند.
عوامل خطر
عوامل خطر عبارتند از:
سن: حدود سه چهارم افرادی که این بیماری در آنها تشخیص داده می‌شود، در سنین باروری خود هستند. اکثر افراد مبتلا به پیچ خوردگی تخمدان بین ۲۹ تا ۳۴ سال سن دارند. با این حال، هر کسی که تخمدان دارد (از جمله جنین) می‌تواند به این بیماری مبتلا شود.
رشد روی تخمدان‌ها: تا ۸۵٪ از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، کیست تخمدان یا سایر توده‌های خوش‌خیم روی تخمدان‌های خود دارند. اگر کیست یا توده ۵ سانتی‌متر یا بیشتر باشد، خطر بیشتر است.
رباط‌های تخمدانی بلندتر از حد معمول: ممکن است شما با رباط‌هایی بلندتر از حد متوسط متولد شده باشید که شما را در معرض خطر بیشتری برای پیچ خوردگی تخمدان قرار می‌دهد.
بارداری: از هر 4 نفر مبتلا به پیچ خوردگی تخمدان، حدود 1 نفر باردار است. تغییرات در بدن شما در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. به عنوان مثال، کیست‌های جسم زرد در دوران بارداری شایع‌تر هستند. هورمون‌ها رباط‌های شما را شل می‌کنند و آنها را انعطاف‌پذیرتر و مستعد پیچ خوردن می‌کنند.
درمان‌های باروری: درمان‌هایی که تخمدان‌های شما را برای آزاد کردن تخمک‌های بیشتر (تخمک‌گذاری) تحریک می‌کنند، احتمال ابتلا به کیست‌های فولیکولی را افزایش می‌دهند. فولیکول کیسه‌ای در داخل تخمدان شماست که تخمک آزاد می‌کند. تشکیل کیست در فولیکول در طول تخمک‌گذاری رایج است. فولیکول‌های فعال‌تر به معنای خطر بیشتر کیست هستند.
عوارض
اکثر افراد مبتلا تحت درمان قرار می‌گیرند و عوارضی را تجربه نمی‌کنند. با این حال، بدون مراقبت‌های اورژانسی، عدم جریان خون به تخمدان می‌تواند باعث مرگ بافت شود. شما هنوز هم می‌توانید با یک تخمدان باردار شوید، اما مطالعات نشان داده‌اند که برداشتن یک تخمدان به دلیل این بیماری می‌تواند شانس بارداری شما را کاهش دهد.
اگرچه نادر است، اما بافت مرده می‌تواند منجر به عفونت شکمی (پریتونیت) شود. این عفونت می‌تواند بدون درمان اورژانسی به اندام‌ها و جریان خون شما گسترش یابد.
مراجعه به پزشک
اگر درد بی‌دلیل در ناحیه پایین شکم خود احساس می‌کنید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید. به خصوص اگر از قبل می‌دانید که توده‌ای مانند کیست تخمدان دارید که خطر پیچ‌خوردگی تخمدان را افزایش می‌دهد.
متخصصان نمی‌دانند که پس از شروع پیچ‌خوردگی تخمدان و علائم، چقدر طول می‌کشد تا بافت از بین برود. به همین دلیل است که باید جانب احتیاط را رعایت کنید. هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید و او پیچ‌خوردگی را تشخیص دهد، بهتر است.
تشخیص
سونوگرافی ترانس واژینال معمولاً می‌تواند این عارضه را تشخیص دهد زیرا هیچ جریان خونی به تخمدان شما نشان نمی‌دهد. با این حال، تنها راه برای تشخیص قطعی، دیدن تخمدان پیچ خورده در داخل بدن شما توسط جراح است. اغلب، آنها از روشی به نام لاپاراسکوپی برای معاینه مستقیم تخمدان‌های شما استفاده می‌کنند. اگر در طول لاپاراسکوپی پیچ خوردگی تخمدان را ببینند، می‌توانند بلافاصله در همان عمل آن را درمان کنند.
مدیریت و درمان
جراحان این بیماری را با باز کردن پیچ خوردگی تخمدان درمان می‌کنند. آنها همچنین ممکن است کیست‌هایی را که ممکن است درگیر باشند (سیستکتومی تخمدان) بردارند. معمولاً، آنها می‌توانند شما را نجات دهند.
اغلب، جراحان برای درمان این عارضه ، لاپاراسکوپی انجام می‌دهند. برای این روش، چند برش کوچک ایجاد می‌کنند. آنها ابزاری به نام لاپاراسکوپ را در یکی از برش‌ها وارد می‌کنند که به آنها امکان می‌دهد ببینند آیا تخمدان شما پیچ خورده است یا خیر. در صورت نیاز، پس از تشخیص ، از طریق همان برش‌ها عمل جراحی را انجام می‌دهند.
گاهی اوقات، به جراحی باز (لاپاراتومی) نیاز خواهید داشت. شما باید بتوانید همان روز پس از لاپاراسکوپی به خانه بروید. لاپاراتومی یک جراحی پیچیده‌تر است که نیاز به بستری شدن یک شبه در بیمارستان و زمان بهبودی طولانی‌تر دارد.
آیا پیچ خوردگی تخمدان خود به خود از بین می‌رود؟
می‌تواند، اما نادر است.
در پیچ خوردگی متناوب تخمدان، الگوی عقب و جلو رفتن پیچ خوردگی تخمدان و سپس باز شدن آن ممکن است در نهایت منجر به بازگشت تخمدان به وضعیت عادی شود.
اما هرگز نباید فرض کنید که این عارضه خود به خود برطرف می‌شود. این یک بیماری بسیار جدی است که نمی‌توان آن را به شانس واگذار کرد. در صورت بروز علائم، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
پیشگیری
این عارضه قابل پیشگیری نیست.
اگراین اتفاق در شما مکرراً اتفاق می‌افتد (که نادر است)، پزشک شما ممکن است روشی به نام اوفوروپکسی را توصیه کند که تخمدان شما را تثبیت می‌کند تا دچار پیچ‌خوردگی نشود.
برخی از متخصصان پزشکی، اوفوروپکسی را در کودکانی که در کودکی به دلیل پیچ‌خوردگی تخمدان، تخمدان خود را از دست داده‌اند، توصیه می‌کنند. این روش تخمدان باقی‌مانده را حفظ می‌کند تا در صورت تمایل، بتوانند باردار شوند. متخصصان هنوز در حال بررسی مزایای بالقوه اوفوروپکسی در این موارد هستند.
خلاصه
تجربه علائمی مانند درد شکم که ممکن است نشان دهنده چیزی جزئی باشد یا یک اورژانس پزشکی که نیاز به مراقبت فوری دارد می‌تواند هم ناامیدکننده و هم ترسناک باشد. وقتی صحبت ازاین بیماری می‌شود، تا زمانی که پزشک شما آن را تشخیص ندهد، هیچ راهی برای فهمیدن اینکه منبع درد، پیچ خوردگی تخمدان است، وجود ندارد. متأسفانه، اکثر مردم از داشتن یک بیماری (معمولاً بی‌ضرر) مانند کیست تخمدان آگاه نیستند که یک عامل خطر برای پیچ خوردگی تخمدان است.
اگر درد شدید شکم دارید، فوراً معاینه شوید. اقدام سریع می‌تواند تخمدان شما را نجات دهد. حتی می‌تواند جان شما را نجات دهد.