اسکیزوفرنی یک بیماری جدی سلامت روان است که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد تأثیر می‌گذارد. این بیماری ممکن است منجر به ترکیبی از توهم، هذیان و تفکر و رفتار آشفته شود. توهم شامل دیدن چیزهایی یا شنیدن صداهایی است که توسط دیگران مشاهده نمی‌شوند. هذیان شامل باورهای محکم در مورد چیزهایی است که درست نیستند. به نظر می‌رسد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهند، که می‌تواند زندگی روزمره را بسیار دشوار کند.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به درمان مادام‌العمر نیاز دارند. این شامل دارو، گفتاردرمانی و کمک به یادگیری نحوه مدیریت فعالیت‌های روزمره زندگی است.
از آنجا که بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نمی‌دانند که یک بیماری سلامت روان دارند و ممکن است باور نداشته باشند که به درمان نیاز دارند، بسیاری از مطالعات تحقیقاتی نتایج روان‌پریشی درمان نشده را بررسی کرده‌اند. افرادی که روان‌پریشی دارند که درمان نمی‌شود، اغلب علائم شدیدتری دارند، بیشتر در بیمارستان بستری می‌شوند، مهارت‌های تفکر و پردازش ضعیف‌تری دارند و پیامدهای اجتماعی، آسیب‌ها و حتی مرگ را تجربه می‌کنند. از سوی دیگر، درمان زودهنگام اغلب به کنترل علائم قبل از بروز عوارض جدی کمک می‌کند.
انواع اسکیزوفرنی
روانپزشکان زمانی به انواع مختلف اسکیزوفرنی، مانند اسکیزوفرنی پارانوئید و اسکیزوفرنی کاتاتونیک، اشاره می‌کردند. اما این انواع در تشخیص یا درمان اسکیزوفرنی چندان مفید نبودند. در عوض، متخصصان اکنون اسکیزوفرنی را به عنوان طیفی از بیماری‌ها، از جمله موارد زیر، می‌بینند:
∼ اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (که در دسته اختلالات شخصیت نیز قرار می‌گیرد).
∼اختلال هذیانی
∼ اختلال روان‌پریشی کوتاه‌مدت
∼ اختلال اسکیزوفرنیفرم
∼اختلال اسکیزوافکتیو
علائم
اسکیزوفرنی شامل طیف وسیعی از مشکلات در نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد است. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
هذیان. این زمانی است که افراد به چیزهایی اعتقاد دارند که واقعی نیستند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است فکر کنند که در حال آسیب دیدن یا آزار و اذیت هستند،. آنها ممکن است فکر کنند که بسیار مشهور هستند یا توانایی زیادی دارند، در حالی که اینطور نیست. اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی توهم دارند.
توهم. این موارد معمولاً شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی است که دیگران مشاهده نمی‌کنند. برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، این چیزها واقعی به نظر می‌رسند. توهم می‌تواند با هر یک از حواس رخ دهد، اما شنیدن صداها رایج‌ترین آنهاست.
گفتار و تفکر آشفته. گفتار آشفته باعث تفکر آشفته می‌شود. صحبت کردن با دیگران برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌تواند دشوار باشد. پاسخ‌هایی که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به سوالات می‌دهند ممکن است به آنچه پرسیده می‌شود ربطی نداشته باشد.
رفتار حرکتی بسیار آشفته یا غیرمعمول. این ممکن است به چندین روش، از حماقت کودکانه گرفته تا آشفتگی بدون دلیل، خود را نشان دهد. رفتار بر روی یک هدف متمرکز نیست، بنابراین انجام وظایف دشوار است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است نخواهند از دستورالعمل‌ها پیروی کنند. آنها ممکن است به شیوه‌ای حرکت کنند که معمول نیست یا برای محیط اجتماعی مناسب نیست. یا ممکن است زیاد حرکت نکنند یا اصلاً پاسخ ندهند.
علائم منفی
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است نتوانند مانند قبل از شروع بیماری خود عمل کنند. به عنوان مثال، ممکن است حمام نکنند، تماس چشمی برقرار نکنند یا احساسات خود را نشان ندهند. ممکن است با صدای یکنواخت صحبت کنند و نتوانند احساس لذت کنند. همچنین، ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌های روزمره از دست بدهند، از اجتماع کناره‌گیری کنند و در برنامه‌ریزی برای آینده مشکل داشته باشند.
علائم می‌توانند از نظر نوع و شدت متفاوت باشند. گاهی اوقات، علائم ممکن است بهتر یا بدتر شوند. برخی از علائم ممکن است همیشه وجود داشته باشند.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولاً در اواخر نوجوانی تا اوایل دهه ۳۰ زندگی تشخیص داده می‌شوند. در مردان، علائم اسکیزوفرنی معمولاً در اواخر نوجوانی تا اوایل دهه ۲۰ زندگی شروع می‌شود. در زنان، علائم معمولاً در اواخر دهه ۲۰ تا اوایل دهه ۳۰ زندگی شروع می‌شود. همچنین گروهی از افراد – معمولاً زنان – وجود دارند که در سنین بالاتر تشخیص داده می‌شوند. تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان رایج نیست.
علائم در نوجوانان
علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان مانند بزرگسالان است، اما تشخیص دقیق این بیماری ممکن است دشوارتر باشد. دلیل این امر این است که برخی از علائم اولیه اسکیزوفرنی – مواردی که قبل از توهم، هذیان و بی‌نظمی رخ می‌دهند – معمولاً در بسیاری از نوجوانان مشاهده می‌شود، مانند:
کناره‌گیری از دوستان و خانواده
عملکرد ضعیف در مدرسه
مشکل در خواب
احساس تحریک‌پذیری یا افسردگی
بی‌انگیزگی
همچنین، استفاده از داروهای تفریحی مانند ماریجوانا، محرک‌هایی مانند کوکائین و مت‌آمفتامین یا مواد توهم‌زا می‌تواند علائم مشابهی ایجاد کند. در مقایسه با بزرگسالان مبتلا به اسکیزوفرنی، نوجوانان مبتلا به این بیماری ممکن است کمتر دچار توهم و بیشتر دچار توهم شوند.
علت اسکیزوفرنی
مشخص نیست چه چیزی باعث اسکیزوفرنی می‌شود. اما محققان معتقدند که ترکیبی از ژنتیک، شیمی مغز و محیط می‌تواند در آن نقش داشته باشد.
تغییرات در برخی از مواد شیمیایی طبیعی مغز، از جمله انتقال‌دهنده‌های عصبی به نام دوپامین و گلوتامات، ممکن است در اسکیزوفرنی نقش داشته باشند. مطالعات تصویربرداری عصبی، تغییراتی را در ساختار مغز و سیستم عصبی مرکزی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نشان می‌دهد. در حالی که محققان هنوز نتوانسته‌اند این یافته‌ها را در درمان‌های جدید به کار گیرند، یافته‌ها نشان می‌دهد که اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی است.
عوامل خطر ابتلا به اسکیزوفرنی
در حالی که هیچ علت تایید شده‌ای برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، عوامل خطری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد:
محیط: عوامل زیادی در دنیای اطراف شما می‌توانند خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش دهند. متولد شدن در زمستان خطر ابتلا را کمی افزایش می‌دهد. برخی از بیماری‌هایی که بر مغز شما تأثیر می‌گذارند، از جمله عفونت‌ها و بیماری‌های خودایمنی (که در آن سیستم ایمنی بدن به بخشی از بدن شما حمله می‌کند)، نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. استرس شدید برای مدت طولانی نیز می‌تواند در ابتلا به آن نقش داشته باشد.
رشد و شرایط تولد: نحوه رشد شما قبل از تولد در ابتلا به اسکیزوفرنی نقش دارد. اگر مادر شما در دوران بارداری شما دیابت بارداری، پره اکلامپسی، سوء تغذیه یا کمبود ویتامین D داشته باشد، خطر ابتلا به اسکیزوفرنی افزایش می‌یابد. اگر در هنگام تولد وزن کمی داشته باشید یا در طول زایمان عوارضی وجود داشته باشد (مانند اینکه از طریق سزارین اورژانسی به دنیا آمده باشید)، این خطر همچنین افزایش می‌یابد.
مصرف مواد مخدر تفریحی: اسکیزوفرنی با مصرف برخی از مواد مخدر تفریحی، به ویژه در مقادیر بیشتر و در اوایل زندگی مرتبط است. ارتباط بین مصرف زیاد ماریجوانا (کانابیس) در نوجوانی یکی از بهترین مطالعات در این زمینه است. اما کارشناسان مطمئن نیستند که آیا مصرف ماریجوانا علت مستقیم اسکیزوفرنی است یا فقط یک عامل مؤثر است.
آیا اسکیزوفرنی ژنتیکی است؟
کارشناسان علت خاصی برای اسکیزوفرنی پیدا نکرده‌اند، بنابراین نمی‌توانند با اطمینان بگویند که ژنتیک باعث اسکیزوفرنی می‌شود. اما اگر سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی دارید – به خصوص والدین یا خواهر و برادر مبتلا – خطر ابتلا به این بیماری در شما بسیار بیشتر است.
عوارض
اسکیزوفرنی در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات شدیدی شود که بر هر حوزه زندگی تأثیر می‌گذارد.
عوارض ناشی از اسکیزوفرنی یا مرتبط با آن عبارتند از:
خودکشی، اقدام به خودکشی و افکار خودکشی.
اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری-عملی، که به عنوان OCD نیز شناخته می‌شود.
افسردگی
سوءمصرف الکل یا سایر مواد مخدر، از جمله نیکوتین
عدم توانایی در کار یا حضور در مدرسه
مشکلات مالی و بی‌خانمانی
انزوای اجتماعی
مشکلات سلامتی و پزشکی
قربانی شدن
رفتار پرخاشگرانه یا خشونت‌آمیز، اگرچه افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر احتمال دارد که مورد حمله قرار گیرند تا حمله به دیگران.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب نمی‌دانند که یک بیماری روانی دارند که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. در نتیجه، خانواده یا دوستان اغلب نیاز به کمک به آنها دارند.
کمک به کسی که ممکن است اسکیزوفرنی داشته باشد
اگر افرادی را که می‌شناسید علائم اسکیزوفرنی دارند، با آنها در مورد نگرانی‌های خود صحبت کنید. اگرچه نمی‌توانید آنها را مجبور به درخواست کمک کنید، می‌توانید آنها را تشویق و حمایت کنید. همچنین می‌توانید به آنها در یافتن یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص سلامت روان کمک کنید.
اگر افراد برای خود یا دیگران خطرناک هستند، یا غذا، لباس یا سرپناه ندارند، ممکن است لازم باشدبا مراکز اورژانس تماس بگیرید. یک متخصص سلامت روان باید آنها را ارزیابی کند.
برخی از افراد ممکن است نیاز به بستری اضطراری در بیمارستان داشته باشند. قوانین مربوط به درمان سلامت روان علیه یک فرد در ایالت‌های مختلف متفاوت است. برای جزئیات بیشتر می‌توانید با آژانس‌های سلامت روان جامعه یا ادارات پلیس در منطقه خود تماس بگیرید.
افکار و رفتار خودکشی
افکار و اقدام به خودکشی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بسیار بالاتر از حد متوسط است. اگر فردی در معرض خطر خودکشی است یا اقدام به خودکشی کرده است، مطمئن شوید که کسی در کنار آن فرد می‌ماند.
درمان مناسب اسکیزوفرنی می‌تواند خطر خودکشی را کاهش دهد.
تفاوت اسکیزوفرنی با اختلال دو قطبی
[ninja_table_builder id=”2147″]
تشخیص اسکیزوفرنی
تشخیص اسکیزوفرنی شامل رد سایر بیماری‌های روانی و اطمینان از این است که علائم ناشی از سوء مصرف مواد، دارو یا یک بیماری پزشکی نباشد.
ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه فیزیکی. این کار ممکن است برای رد سایر مشکلاتی که می‌توانند علائم مشابه ایجاد کنند و بررسی هرگونه عوارض مرتبط انجام شود.
آزمایش‌ها و غربالگری‌ها. این موارد ممکن است شامل آزمایش‌هایی باشد که به رد بیماری‌هایی با علائم مشابه و غربالگری برای مصرف الکل و مواد مخدر کمک می‌کنند. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی همچنین ممکن است درخواست مطالعات تصویربرداری مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن کند.
ارزیابی سلامت روان. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص سلامت روان با توجه به ظاهر و رفتار فرد و پرسیدن در مورد افکار، خلق و خو، هذیان‌ها، توهمات، مصرف مواد و احتمال خشونت یا خودکشی، وضعیت روانی را بررسی می‌کند. این ارزیابی شامل سابقه خانوادگی و شخصی است.
بهترین روش درمان
درمان مادام‌العمر با داروها و درمان روانی-اجتماعی می‌تواند به مدیریت اسکیزوفرنی کمک کند، اگرچه درمانی برای آن وجود ندارد. این درمان‌ها حتی زمانی که علائم کاهش می‌یابند، مورد نیاز هستند. برخی از افراد ممکن است در طول بحران در صورت شدید بودن علائم، نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند.
یک روانپزشک باتجربه در درمان اسکیزوفرنی معمولاً درمان را هدایت می‌کند. تیم درمان همچنین ممکن است شامل یک روانشناس، مددکار اجتماعی، پرستار روانپزشکی و مدیر پرونده برای هماهنگی مراقبت باشد. رویکرد تیمی کامل ممکن است در کلینیک‌هایی با تخصص در درمان اسکیزوفرنی در دسترس باشد.
√ داروها
داروها درمان اصلی اسکیزوفرنی هستند. داروهای ضد روان‌پریشی بیشترین داروهای تجویز شده هستند. تصور می‌شود که آنها عمدتاً با تأثیر بر گیرنده‌های مغز برای انتقال‌دهنده‌های عصبی مختلف یا پیام‌رسان‌های شیمیایی، علائم را کنترل می‌کنند. اکثر داروهای ضد روان‌پریشی بر گیرنده‌های دوپامین و سروتونین عمل می‌کنند. یک داروی ضد روان‌پریشی جدید، زانوملین و تروسپیوم کلراید، بر گیرنده‌های استیل کولین تأثیر می‌گذارند.
هدف از درمان با داروهای ضد روان‌پریشی، مدیریت علائم با کمترین دوز ممکن است. برای رسیدن به نتیجه مطلوب، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص سلامت روان ممکن است داروهای مختلف و ترکیبی از داروها و دوزهای مختلف را در طول زمان امتحان کند. داروهای دیگری نیز ممکن است کمک کنند، مانند داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده‌های خلق یا داروهای ضد اضطراب. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا مشخص شود که آیا دارو به بهبود علائم کمک می‌کند یا خیر.
از آنجا که داروهای اسکیزوفرنی می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است نخواهند آنها را مصرف کنند. روانپزشک عوارض جانبی را کنترل می‌کند و در برخی موارد ممکن است آزمایش خون درخواست کند. انتخاب دارو می‌تواند برای جلوگیری از عوارض جانبی ناخواسته خاص هدایت شود.
از متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد مزایا و عوارض جانبی هر دارویی که تجویز می‌شود، سوال کنید. داروهای ضد روان پریشی را می‌توان به عنوان نسل اول یا نسل دوم طبقه‌بندی کرد. داروهای ضد روان پریشی نسل دوم ممکن است عوارض جانبی کمتری در رابطه با حرکات عضلانی داشته باشند. این شامل دیسکینزی تاخیری است که باعث حرکات تکراری و غیرارادی مانند شکلک درآوردن، پلک زدن و سایر حرکات می‌شود. دیسکینزی تاخیری گاهی اوقات دائمی است.
داروهای ضد روان پریشی نسل دوم
داروهای جدیدتر نسل دوم که به صورت قرص یا کپسول موجود هستند عبارتند از:
آریپیپرازول (ابیلیفای)
آسناپین (سافریس)
برکسپیپرازول (رکسولتی)
کاریپرازین (وریلار)
کلوزاپین (کلوزاریل
ایلوپریدون (فناپت)
لوماتپرون (کاپلیتا)
لورازیدون (لاتودا)
اولانزاپین (زیپرکسا)
پالیپریدون (اینوگا)
کوتیاپین (سروکوئل)
ریسپریدون (ریسپردال)
زانوملین و تروسپیوم کلراید (کوبنفی)
زیپراسیدون (ژئودون)
داروهای ضد روان‌پریشی نسل اول
داروهای ضد روان‌پریشی نسل اول عبارتند از:
کلروپرومازین
فلوفنازین
هالوپریدول (هالدول)
پرفنازین (تریلافون)
داروهای ضد روان‌پریشی تزریقی طولانی اثر
برخی از داروهای ضد روان‌پریشی ممکن است به صورت تزریق طولانی اثر در عضله یا زیر پوست تجویز شوند. آنها معمولاً هر 2 تا 4 هفته یکبار تجویز می‌شوند، اما گاهی اوقات کمتر یا بیشتر. برای اطلاعات بیشتر در مورد تزریق‌ها از پزشک خود سوال کنید. آنها ممکن است گزینه‌ای برای افرادی باشند که قرص‌های کمتری را ترجیح می‌دهند. همچنین، تزریق‌ها ممکن است به افراد کمک کنند تا برنامه‌های درمانی خود را ادامه دهند.
داروهای رایجی که به صورت تزریق در دسترس هستند عبارتند از:
آریپیپرازول
فلوفنازین دکانوات
هالوپریدول دکانوات
پالیپریدون
ریسپریدون
√ مداخلات روانی-اجتماعی
پس از بهبود علائم، ادامه مصرف دارو مهم است. همچنین شرکت در درمان‌های روانشناختی و اجتماعی یا روانی-اجتماعی، از جمله موارد زیر، مهم است:
درمان فردی. گفتگو درمانی، که به عنوان روان‌درمانی نیز شناخته می‌شود، ممکن است به بهبود الگوهای فکری کمک کند. همچنین، یادگیری مقابله با استرس و شناسایی علائم هشدار دهنده اولیه بازگشت علائم می‌تواند به افراد در مدیریت بیماری خود کمک کند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی. این روش بر بهبود ارتباطات و تعاملات اجتماعی و بهبود توانایی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در شرکت در فعالیت‌های روزانه تمرکز دارد.
خانواده درمانی. در طول این درمان، خانواده‌ها یاد می‌گیرند که چگونه با اسکیزوفرنی کنار بیایند. آنها همچنین پشتیبانی دریافت می‌کنند.
توانبخشی حرفه‌ای و اشتغال حمایت‌شده. این مشاوره بر کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی برای آماده شدن، یافتن و حفظ شغل تمرکز دارد.
بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در زندگی روزمره به حمایت نیاز دارند. بسیاری از جوامع برنامه‌هایی برای کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در زمینه شغل، مسکن، گروه‌های خودیاری و موقعیت‌های بحرانی دارند. یک مدیر پرونده یا فردی در تیم درمان می‌تواند به یافتن منابع کمک کند. با درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانند بیماری خود را مدیریت کنند.
√ بستری در بیمارستان
در دوره‌های بحرانی یا زمان‌های بروز علائم شدید، ممکن است افراد برای ایمنی خود نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند. بستری در بیمارستان همچنین تضمین می‌کند که آنها درست غذا می‌خورند، به اندازه کافی می‌خوابند و مرتباً حمام می‌کنند.
√درمان با تشنج الکتریکی
متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است درمان با تشنج الکتریکی را برای بزرگسالان مبتلا به اسکیزوفرنی که به دارودرمانی پاسخ نمی‌دهند، در نظر بگیرند.درمان با تشنج الکتریکی روشی است که با دارویی انجام می‌شود که شما را به خواب می‌برد و به آن بیهوشی عمومی می‌گویند. در حالی که شما خواب هستید، جریان‌های الکتریکی کوچکی از مغز عبور می‌کنند و باعث تشنج درمانی می‌شوند که ۱ تا ۲ دقیقه طول می‌کشد. همچنین می‌تواند به افراد مبتلا به افسردگی کمک کند.
مقابله با بیماری اسکیزوفرنی
مقابله با یک بیماری روانی به جدیتی اسکیزوفرنی می‌تواند برای افراد مبتلا به این بیماری و دوستان و خانواده‌شان دشوار باشد. در اینجا چند گام وجود دارد که ممکن است کمک کند:
ایجاد روابط قوی با اعضای تیم درمانی شما. همکاری نزدیک با متخصص مراقبت‌های بهداشتی، متخصص سلامت روان و سایر اعضای تیم مراقبت، شما را قادر می‌سازد تا به طور کامل در درمان شرکت کنید و از آن بهره‌مند شوید.
کسب اطلاعات. آموزش در مورد این بیماری می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید که پیروی از برنامه درمانی شما چقدر مهم است. آموزش همچنین می‌تواند به دوستان و خانواده کمک کند تا درباره این بیماری بیشتر بدانند و نسبت به مبتلایان دلسوزتر باشند.
روی اهداف متمرکز بمانید. مدیریت اسکیزوفرنی یک فرآیند مداوم است. در نظر داشتن اهداف درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا انگیزه خود را حفظ کنید، بیماری را مدیریت کنید و برای رسیدن به اهداف خود تلاش کنید.
از الکل یا مواد مخدر استفاده نکنید. استفاده از الکل، نیکوتین یا داروهای تفریحی می‌تواند درمان اسکیزوفرنی را دشوار کند. اما ترک آن می‌تواند سخت باشد. از تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد بهترین روش ترک مشاوره بگیرید.
یادگیری آرامش و مدیریت استرس. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا تای چی می‌تواند به شما و عزیزانتان کمک کند.
منابع معتبر
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/schizophrenia/symptoms-causes/syc-20354443
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/schizophrenia/diagnosis-treatment/drc-20354449
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4568-schizophrenia